Ombuigingen

Algemene informatie over het opstellen van de kadernota.

Gemeenten krijgen minder geld van het Rijk. In de volksmond wordt dit het ‘ravijnjaar’ genoemd. Ze moeten veel dezelfde taken blijven uitvoeren met minder geld. Het Rijk bepaalt hoeveel geld gemeenten krijgen. De verdeling kan veranderen door nieuwe regels of bezuinigingen vanuit de landelijke overheid. 

De kadernota is een document waarin de gemeente op hoofdlijnen de (financiële) richting bepaalt voor de komende jaren. Hierin staat welke keuzes de gemeente maakt en waarom. Een belangrijk moment, vooral nu de financiën onder druk staan. Gemeenten stellen de kadernota in het voorjaar op. Deze vormt de basis voor de begroting, die in het najaar wordt vastgesteld. 

De jaarrekening laat zien hoe de gemeente het afgelopen jaar geld heeft uitgegeven en ontvangen en welke doelen zijn bereikt. Dit helpt om te beoordelen of het beleid werkt en hoe financieel gezond de gemeente is.

Bij een tekort moet de gemeente keuzes maken om het gat te dichten, bijvoorbeeld door minder geld uit te geven of extra inkomsten binnen te krijgen.

Minder geld uitgeven kan door bijvoorbeeld minder subsidies te verstrekken aan verenigingen en instellingen of minder onderhoud te plegen aan groen/wegen.

De gemeente kan extra inkomsten binnenhalen door bijvoorbeeld het verhogen van de gemeentelijke belastingen (zoals de OZB), het verhogen van de toeristenbelasting of het verhogen van de huur van panden die de gemeente bezit. 

We spreken van bezuinigingen als het alleen gaat om geld besparen. De gemeente wil niet alleen minder geld uitgeven, maar zo slim mogelijk met het geld omgaan. Daarnaast wordt er ook gekeken naar het verhogen van de inkomsten. Dit totaalpakket noemen we ombuigingen. 

Burgemeester en wethouders maken samen met ambtenaren voorstellen voor de mogelijke ombuigingen. Uiteindelijk bepaalt de gemeenteraad waar het geld aan wordt uitgegeven. De gemeente kijkt naar wettelijke verplichtingen, de maatschappelijke impact en de lange termijn. Sommige uitgaven zijn verplicht. Andere uitgaven worden opnieuw beoordeeld.

De gemeenteraad heeft eerst de voorstellen van de burgemeester en wethouders besproken tijdens speciale raadsinformatieavonden Vervolgens zijn er vergaderingen waarin de gemeenteraad de voorstellen bespreekt en afwegingen maakt. Uiteindelijk neemt de gemeenteraad in de vergadering over de Kadernota een besluit over welke ombuigingen verder uitgewerkt worden.

Dat is op 30 juni 2025.

Deze keuzes worden gebruikt om later in het jaar de begroting op te stellen. Na vaststelling van de begroting door de gemeenteraad, is duidelijk welke keuzes concreet gemaakt zijn. 

Een deel van het geld dat de gemeente ontvangt van het Rijk, is ‘gelabeld’. Dat betekent dat het alleen voor een specifiek doel mag worden uitgegeven, bijvoorbeeld voor onderwijs of wegenonderhoud.

Incidenteel geld is eenmalig beschikbaar, bijvoorbeeld een subsidie van het Rijk voor een project. Structureel geld komt elk jaar terug en is nodig voor bijvoorbeeld salarissen en onderhoud.

De begroting moet structureel sluitend zijn. Dat betekent dat terugkerende uitgaven niet afhankelijk mogen zijn van eenmalige inkomsten. Het werkt eigenlijk hetzelfde als bij een huishoudboekje van een gezin. Maandelijks moet er structureel genoeg geld binnenkomen om alles te kunnen betalen. Een eenmalig niet van tevoren verwacht extraatje is fijn, maar je kunt er niet elke maand je hypotheek of huur van betalen.