Cultureel erfgoed

Gemeente Heiloo telt 102 beschermde monumenten (juni 2022):

• 56 gemeentelijke monumenten
• 1 provinciaal monument
• 45 rijksmonumenten

Een monument kan een gebouw zijn. Maar ook een civieltechnische bouwwerk, zoals bruggen of landschappelijke structuren. Voor ieder monument is een rapport opgesteld ter identificatie van het monument. Dit rapport noemen we de redengevende omschrijving.

Alle monumenten vindt u in het Erfgoedregister (pdf, 401 KB). Het gemeentelijk erfgoedregister van al het aangewezen erfgoed binnen de gemeente. Voor Heiloo betreft dit alleen monumenten.

Informatie over rijksbeschermde en provinciaal beschermde monumenten vindt u ook op de websites Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en provincie Noord-Holland

In de grond ligt veel erfgoed verborgen. Dit kunnen vondsten zijn van bijvoorbeeld muntjes of potten. Maar ook delen van oude muren, of sporen van houten huizen waarbij je een soort ‘afdruk’ in de bodem ziet. Deze archeologische resten kunnen 100 jaar oud zijn, maar ook 3000 jaar oud.

Om dit bodemarchief te beschermen is archeologisch onderzoek soms noodzakelijk.

In Heiloo is 1 begraafplaats aangewezen als gemeentelijk monument: Algemene Begraafplaats Heiloo, Holleweg 131a. Alleen het oude deel van de begraafplaats is aangewezen als monument. Op deze begraafplaats willen we historisch waardevolle graftekens behouden.

Andere historisch waardevolle begraafplaatsen in de gemeente Heiloo zijn de begraafplaats van het Landgoed Willibrordus; de Oase van Rust en het kerkhof rondom de Witte Kerk. Van dit laatste kerkhof is een cultuurhistorische inventarisatie (pdf, 14 MB) beschikbaar.

• De omgang met erfgoed is geregeld in de Erfgoedverordening Heiloo.
• Het beleid van de gemeente Heiloo in relatie tot cultureel erfgoed is vastgelegd in de Nota Cultuurhistorie uit 2011 In deze nota worden de volgende cultuurhistorische kenmerken van Heiloo benoemd:
  • Contrast bebouwde strandwal en lege strandvlaktes.
  • Stedenbouwkundige opbouw met sterk noord - zuid gericht wegenpatroon.
  • Herkenbaar oost - west gericht verkavelingpatroon, houtwallen en hagen.
  • Bewust gebruik van de (oostelijke) overgang van strandwal naar strandvlakte (door versterkte huizen, buitens, nijverheid en industrie).
  • Van oorsprong agrarisch karakter met stolpboerderijen, die gelegen zijn op de overgangen van strandwal en strandvlaktes.
  • 19e en 20e eeuwse tuinderactiviteiten aan de zuidzijde van Heiloo.
  • Groene scheiding van Alkmaar aan de noordzijde door Nijenburg.
  • Protestantse en katholieke dorpskernen die gescheiden worden door het gemeentebosje.
  • Invulling van de historische linten met losse, individuele en niet te grootschalige bebouwing.
  • Waterputten waar om heen de twee Middeleeuwse kernen van Heiloo zijn ontstaan; bij de Witte Kerk en op het terrein van Onze Lieve Vrouw ter Nood
  • Nieuwere 20ste eeuwse uitbreidingswijken, overwegend met groene bermen en zachte overgangen tussen openbaar en privégebied.
  • Het geheel aan archeologische relicten, dat zich niet zichtbaar, in de bodem van Heiloo aanwezig is.

Het doel van de Nota Cultuurhistorie is om de eigen identiteit van Heiloo te versterken, door aanwezige cultuurhistorische waarden te betrekken bij ruimtelijke ontwikkelingen. 

Ode aan Heiloo

Een deel van de rijkdom aan cultureel erfgoed van Heiloo staat in het boekje Ode aan Heiloo, geschreven door cultuurhistorica Anita van Breugel en archeologe Silke Lange.