Geluidsmaatregelen spoor
Een te hoge geluidsbelasting in de woonomgeving kan tot gezondheidsproblemen leiden. De gemeente moet daarom maatregelen nemen, een saneringsprogramma opstellen, om de geluidsbelasting van het spoor zoveel mogelijk te beperken en de leefbaarheid te verbeteren. Het saneringsprogramma is voor woningen langs het spoor die gebouwd zijn voor 1987. Bij woningen gebouwd na 1987 is al rekening gehouden met de geluidsnormen.
Stand van zaken
In mei 2020 gaf ProRail aan mini-schermen langs het spoor toe te staan. De verwachting is dat uit aanvullend onderzoek naar voren komt dat de geluidsreductie van mini-schermen zelfs vergelijkbaar is met traditionele geluidsschermen. Eerder leek dit iets minder te zijn. Daarnaast heeft ProRail de kosten van aanleg en onderhoud van mini-schermen in beeld gebracht.
De geluidschermen komen op 10 plekken langs het spoor. De 10 locaties zijn niet met elkaar verbonden en staan los van elkaar. Eerder stelde ProRail dat voor alle locaties gekozen moest worden voor 1 type geluidsscherm. In juli 2020 geeft ProRail aan dat het ook mogelijk is om per locatie ofwel ‘schermdeel’ voor een ander type geluidsscherm te kiezen. Er is keuze uit maximaal twee soorten schermen. Zo kunnen mini-schermen en schanskorfschermen elkaar eventueel per locatie afwisselen. Het is nu aan het college om hier een keuze in te maken en de eventuele financiële consequenties aan de raad voor te leggen.
Kosten mini-schermen hoger dan schanskorfschermen
Uit de berekening van ProRail blijkt dat de kosten voor mini-schermen hoger zijn dan die voor de traditionele schanskorfschermen. De subsidie dekt alleen de kosten voor het plaatsen van traditionele hoge geluidsschermen. De extra kosten voor mini-schermen moeten door de gemeente zelf worden betaald.
College aan zet – oktober/november 2020
Het college moet een keuze maken voor de 10 locaties. Hogere schanskorfschermen, mini-schermen of een combinatie van beide.
- Raildempers in combinatie met alleen schanskorfschermen. Deze staan op 4,85 meter uit het hart van het spoor en komen 1,5 meter boven het spoor uit. De schanskorfschermen waren de eerste voorkeur van bewoners langs het spoor in de enquête uit 2017. Deze keuze kan volledig uit subsidie worden betaald.
- Raildempers in combinatie met alleen mini-schermen. Deze staan op 1,76 meter uit het hart van het spoor en komen 0,76 meter boven het spoor uit. Deze keuze vraagt om een extra bijdrage van de gemeente naast de subsidie.
- Raildempers in combinatie met mini-schermen en schanskorfschermen. De hoogte van de extra bijdrage van de gemeente neemt toe naarmate op meer locaties wordt gekozen voor mini-schermen.
We verwachten dat het college in oktober of november 2020 een keuze maakt. We informeren de bewoners langs het spoor hierover. De gemeenteraad moet nog een besluit nemen over de eventuele financiële consequenties. Dit is afhankelijk van de keuze van het college.
Zienswijze, bezwaar en beroep – 2020, 2021
De keuze van het college en de gemeenteraad wordt vastgelegd in een nieuw concept saneringsplan. Dit plan komt 6 weken ter inzage te liggen. In deze periode kan iedereen zienswijzen indienen. Vervolgens stelt het college het definitieve saneringsplan vast. Het college dient dit plan vervolgens in bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om een uitvoeringssubsidie aan te vragen.
Het uiteindelijke besluit van de minister over het saneringsplan wordt bekendgemaakt in de Staatscourant. Daarna kunnen belanghebbenden een bezwaarschrift indienen bij de minister op grond van hoofdstuk 6 van de Algemene Wet Bestuursrecht.
Saneringsmaatregelen op een rij
Om de geluidsbelasting te beperken zijn 3 maatregelen mogelijk. Zij worden in een vaste volgorde toegepast:
- Maatregelen aan de bron, bijvoorbeeld dempers op de rails.
- Maatregelen om de overdracht van geluid te beperken, zoals een geluidsscherm.
- Maatregelen aan de woning.
Als een maatregel aan de bron niet voldoende oplevert dan kiest men voor de volgende maatregel. Een combinatie van maatregelen is ook mogelijk, bijvoorbeeld raildempers en een geluidsscherm. Als laatste worden maatregelen aan de woningen zelf overwogen. Dit gebeurt pas wanneer blijkt dat de geluidsbelasting onvoldoende kan worden teruggebracht met bronmaatregelen én overdrachtsmaatregelen.
De maatregelen verbeteren het leefklimaat, doordat het geluidsniveau in en om de woning behoorlijk wordt verlaagd. Zie terugblik proces.
Locaties raildempers en geluidsschermen
Op onderstaande kaart staan de tien locaties aangegeven waar raildempers en geluidsschermen nodig zijn. De locatie van de geluidsschermen staat vast. Afhankelijk van het type scherm komt deze dicht op het spoor te staan (mini-schermen) of juist wat verder van het spoor af (schanskorfschermen).
Varianten geluidsschermen
Omwonenden die binnen de geluidscontouren van het spoor wonen, hebben een voorkeur voor een schermvariant kunnen aangeven. Er was keuze uit vier typen geluidsschermen van beton, aluminium, kokosvezel of schanskorfschermen. Later is de nieuwe optie mini-schermen toegevoegd. Bewoners hebben een duidelijke voorkeur voor mini-schermen. Het traditionele schanskorfscherm is de tweede keus. De geluidsreductie van mini-schermen en schanskorfschermen zijn vergelijkbaar.
Mini-schermen
Mini-schermen zien eruit als een soort perronwand die aan de buitenzijde van het spoor met een grondwal kan worden afgedekt. Mini-schermen staan zeer dicht op het spoor (1,76 meter uit het hart van het spoor) en komen 0,76 meter boven het spoor uit.
Schanskorfschermen
Schanskorven bestaan uit stalen frames, die gevuld zijn met stenen. Eventuele extra vulling kan bestaan uit teelaarde of uit cementstabilisatie. Voor schanskorven is meer ruimte nodig. Omdat de toepassing van schanskorven per situatie maatwerk is, is er op dit moment geen exacte dikte te noemen, maar zal rond de 50 cm komen te liggen. Tegen de bewonerszijde van de schanskorfschermen wordt Hedra/klimop aangeplant.
Hekken ProRail
Bij het plaatsen van schanskorfschermen kunnen de hekken van ProRail verwijderd worden.
De bestaande hekken zijn 1,80 meter hoog en geplaatst als afscheiding van de spoorbaan. De schanskorfschermen komen 1,5 meter boven het spoor uit. Door de hoogte van de rails, de dwarsliggers (bielzen) en het ballastbed (grind) waar het spoor op ligt, zal de hoogte van de schanskorfschermen ten opzichte van het maaiveld over het algemeen 1,80 meter of hoger zijn. De schanskorfschermen kunnen op de meeste plekken dus ook fungeren als afscheiding van de spoorbaan, waardoor de hekken weg zouden kunnen.
Als de schanskorfschermen in de buurt van een overweg komen, krijgt het scherm een hoogte van 1,0 meter gemeten vanaf de bovenkant van het spoor. Hierdoor kunnen zowel de weggebruikers als de machinist van de trein elkaar beter zien. Als de hoogte van het scherm dan lager is dan 1,8 m zullen de hekken blijven staan.
Bij het plaatsen van mini-schermen blijven de hekken van ProRail waarschijnlijk als afscheiding van de spoorbaan staan.
Planning
De verwachting is dat het aanbrengen van geluidsschermen en raildempers op zijn vroegst in 2022 kan worden uitgevoerd. Hiervoor zijn de onderstaande stappen nodig.
2020
- Oktober - november: college kiest type geluidsscherm of combinatie van schermen.
- November - december: onderzoeksbureau rekent de keuze van het college akoestisch door.
2021
- Januari: college stelt concept saneringsplan vast en legt deze 6 weken ter inzage.
- Januari - februari: bewoners kunnen bij de gemeente zienswijzen indienen op concept saneringsplan.
- Maart: gemeenteraad neemt besluit om benodigde geld beschikbaar te stellen.
- Maart: college stelt definitief saneringsplan vast en dient deze in bij het Ministerie I&W voor het aanvragen van de uitvoeringssubsidie.
- Mei: ministerie van I&W neemt een besluit over de ingediende subsidieaanvraag en stelt de maatregelen vast: de locatie van de schermen, lengte, hoogte en het effect op de geluidsbelasting.
- Mei - juni: bewoners kunnen bezwaar aantekenen tegen besluit van de minister.
- Mei - september: voorbereiding uitvoering door ProRail.
- Vanaf september: aanbestedingsprocedure / contracteren aannemer door ProRail.
2022
- Januari: vervolg aanbestedingsprocedure / contracteren aannemer door ProRail.
- Juli: start plaatsen schermen en raildempers door aannemer die gecontracteerd is door ProRail.
Terugblik: proces oktober 2014 - mei 2020
Besluit gemeenteraad - 2014
De geluidsbelasting van het spoor moet omlaag om de leefbaarheid in en rond woningen langs het spoor te verbeteren. De gemeenteraad besloot daarom in oktober 2014 om raildempers en geluidsschermen te plaatsen. De schermen:
- Zijn niet aaneensluitend en komen op verschillende locaties.
- Hebben een maximale hoogte van 1,5 meter gerekend vanaf de rails.
- Komen op ongeveer 4,85 meter van het hart van het spoor.
- Krijgen beplanting aan de bewonerszijde.
De raad wilde eigenlijk mini-schermen plaatsen; lage schermen van 0,76 meter boven het spoor en 1,76 meter uit het hart van het spoor. Omdat mini-schermen in 2014 niet mogelijk waren, koos de raad voor geluidsschermen die 1,5 meter boven het spoor uitkomen.
Bewonersenquête - 2017
In september 2017 konden bewoners langs het spoor in een enquête aangeven welk type geluidsscherm hun voorkeur had. Er waren vier opties:
- geluidsschermen van beton
- aluminium
- kokosvezel of
- schanskorfschermen
Alle schermen komen 1,5 meter boven het spoor uit. Ruim 50% koos voor de schanskorfschermen. Een kleine 30% koos voor geluidsschermen van kokosvezel.
Opvallend was dat 11% ook een voorkeur had voor mini-schermen. Deze optie hadden bewoners zelf op het enquêteformulier toegevoegd en aangekruist.
Onderzoek mini-schermen 2017-2019
De vraag van bewoners voor mini-schermen, is met ProRail besproken. Zij hield op dat moment een proef bij Hilversum met mini-schermen. Onderzocht werd of het plaatsen van mini-schermen in de toekomst haalbaar was. De mini-schermen staan namelijk veel dichter op het spoor. Dit heeft gevolgen voor onderhoud, veiligheid en kosten. Voordeel van mini-schermen is wel dat zij minder hoog boven het spoor uit komen. Dit heeft minder gevolgen voor de leefomgeving en voorkomt een soort tweedeling in een dorp.
In 2018 is ook aanvullend akoestisch onderzoek gedaan. Dit onderzoek berekende de geluidsreductie die met mini-schermen bereikt kan worden. Het blijkt dat mini-schermen het geluid doelmatig en voldoende beperken (doelmatigheidscriterium) en aan de minimale eisen van het ministerie voldoen. Dit betekent dat er subsidie voor de mini-schermen kan worden aangevraagd.
Bewonersenquête - 2018
In 2018 was er nog geen zekerheid dat mini-schermen in Heiloo mogelijk waren. Nader onderzoek was nodig voordat ProRail de mini-schermen officieel kon goedkeuren en opnemen in haar aanbod. Hierop vooruitlopend wilde de gemeente wel alvast van de bewoners langs het spoor weten waar hun voorkeur naar uit ging. Naar:
- Hoge schanskorfschermen; voorkeur van bewoners - enquête september 2017.
- Mini-schermen; in het geval dat ProRail mini-schermen in Heiloo zou toestaan.
Uit de bewonersenquête (november 2018) bleek dat 60% kiest voor mini-schermen, tegen 38,5% voor het plaatsen van schanskorfschermen.
College dient saneringsplan in – december 2018
De keuze van bewoners voor mini-schermen is verwerkt in het definitieve saneringsplan. Dit is eind 2018 door het college vastgesteld. In het saneringsplan staat dat de gemeente de geluidsvermindering langs het spoor wil bereiken door het aanbrengen van:
- Raildempers op het spoor.
- Mini-schermen langs het spoor. Deze staan op een afstand van 1,76 meter uit het hart van het spoor en komen 0,76 meter boven het spoor uit. De effecten op de omgeving van deze lage schermen zijn veel kleiner dan bij de eerder voorgestelde hoge schermen.
Bij vaststelling van het saneringsplan door het college, had ProRail nog geen definitief besluit genomen over het toestaan van mini-schermen langs het spoor in Heiloo. Het onderzoek van ProRail werd toen nog uitgevoerd. In het saneringsplan staat daarom ook dat schanskorfschermen geplaatst worden als ProRail de mini-schermen uiteindelijk niet toestaat.
Door in het saneringsplan al te kiezen voor mini-schermen hield de gemeente de regie over de vormgeving van de geluidsschermen en kon een definitief besluit van ProRail over het wel of niet toestaan van mini-schermen worden afgewacht.
In december 2018 heeft de gemeente het saneringsplan ingediend bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en geld aangevraagd om het uit te voeren (uitvoeringssubsidie). De minister neemt een besluit over de maatregelen uit het saneringsprogramma. Belanghebbenden kunnen tegen dit besluit bezwaar aantekenen.
Ministerie wacht met besluit over saneringsplan - 2019
Het ministerie moet een besluit nemen over het definitieve saneringsplan en de aangevraagde uitvoeringssubsidie. Na gesprekken met de gemeente Heiloo en ProRail, besluit het ministerie te wachten. Eerst moet duidelijk worden of ProRail de mini-schermen als nieuwe optie toestaat en officieel accepteert.
ProRail staat mini-schermen toe – 2020
In mei 2020 gaf ProRail aan mini-schermen langs het spoor toe te staan. De verwachting is dat uit aanvullend onderzoek naar voren komt dat de geluidsreductie van mini-schermen zelfs vergelijkbaar is met traditionele geluidsschermen. Eerder leek dit iets minder te zijn. Daarnaast heeft ProRail de kosten van aanleg en onderhoud van mini-schermen in beeld gebracht.
De geluidschermen komen op 10 plekken langs het spoor. De 10 locaties zijn niet met elkaar verbonden en staan los van elkaar. Eerder stelde ProRail dat voor alle locaties gekozen moest worden voor 1 type geluidsscherm. In juli 2020 geeft ProRail aan dat het ook mogelijk is om per locatie ofwel ‘schermdeel’ voor een ander type geluidsscherm te kiezen. Er is keuze uit maximaal twee soorten schermen. Zo kunnen mini-schermen en schanskorfschermen elkaar eventueel per locatie afwisselen. Het is nu aan het college om hier een keuze in te maken en de eventuele financiële consequenties aan de raad voor te leggen.