Geluidsmaatregelen spoor

Om de geluidsbelasting te beperken zijn 3 maatregelen mogelijk. Zij worden in een vaste volgorde toegepast:

1. Maatregelen aan de bron, bijvoorbeeld dempers op de rails.
2. Maatregelen om de overdracht van geluid te beperken, zoals een geluidsscherm.
3. Maatregelen aan de woning.

Als een maatregel aan de bron niet voldoende oplevert dan kiest men voor de volgende maatregel. Een combinatie van maatregelen is ook mogelijk, bijvoorbeeld raildempers en een geluidsscherm. Als laatste worden maatregelen aan de woningen zelf overwogen. Dit gebeurt pas wanneer blijkt dat de geluidsbelasting onvoldoende kan worden teruggebracht met bronmaatregelen én overdrachtsmaatregelen.

De maatregelen verbeteren het leefklimaat, doordat het geluidsniveau in en om de woning behoorlijk wordt verlaagd. Zie terugblik proces.

In onderstaande lijst en overzichtskaart staan de 10 locaties aangegeven waar raildempers en geluidsschermen komen. De locatie van de geluidsschermen en de type schermen staan vast. Afhankelijk van het type scherm komt deze dicht op het spoor te staan (mini-schermen) of juist wat verder van het spoor af (schanskorfschermen). 

Schanskorfschermen komen op schermlocaties waar: 

• Het zicht vanuit de woningen op het spoor wordt onderbroken door groen.
• Waar woningen vooral met de achterzijde of tuin op het spoor gericht zijn.
• Een meerderheid van de bewoners een voorkeur heeft uitgesproken voor schanskorfschermen.

Mini-schermen komen op locaties waar woningen vooral met de voorzijde naar het spoor staan en waar het risico op ‘tweedeling van het dorp’ reëel is.

• Schermdeel 1 is gelegen aan de westzijde van het spoor, grofweg van de spoorwegovergang in de Belieslaan tot Westerweg 88a 
• Schermdeel 2 is gelegen aan de oostzijde van het spoor, grofweg van de spoorwegovergang in de Kerkelaan tot de spoorwegovergang in de Schuine Hondsbosschelaan
• Schermdeel 3 is gelegen aan de westzijde van het spoor, grofweg van de spoorwegovergang in de Schuine Hondsbosschelaan tot Westerweg 156b 
• Schermdeel 4 is gelegen aan de oostzijde van het spoor, grofweg van de Bergeonstraat 30 tot de noordelijke grens van de Algemene Begraafplaats 
• Schermdeel 5 is gelegen aan de westzijde van het spoor, grofweg van Westerweg 184 tot Land van Maat 30
• Schermdeel 6 is gelegen aan de westzijde van het spoor, grofweg van de Elba 11 tot de spoorwegovergang in de Heerenweg
• Schermdeel 7 is gelegen aan de oostzijde van het spoor, grofweg van Heerenweg 251 tot de spoorwegovergang in de Heerenweg
• Schermdeel 8 is gelegen aan de westzijde van het spoor, grofweg van de spoorwegovergang in de Heerenweg tot Westerweg 332
• Schermdeel 9 is gelegen aan de oostzijde van het spoor, grofweg van de spoorwegovergang in de Heerenweg tot de spooronderdoorgang in de Vennewatersweg
• Schermdeel 10 is gelegen aan de oostzijde van het spoor, grofweg van de spooronderdoorgang in de Vennewatersweg tot de voetgangerstunnel ter hoogte van de Korte Kapellaan

Overzichtskaart met raildempers en geluidsschermen (pdf, 1.06 MB)

Omwonenden die binnen de geluidscontouren van het spoor wonen, hebben een voorkeur voor een schermvariant kunnen aangeven. Er was keuze uit vier typen geluidsschermen van beton, aluminium, kokosvezel of schanskorfschermen. Later is de nieuwe optie mini-schermen toegevoegd. Bewoners hebben een duidelijke voorkeur voor mini-schermen. Het traditionele schanskorfscherm is de tweede keus. De geluidsreductie van mini-schermen en schanskorfschermen zijn vergelijkbaar.

Mini-schermen

Mini-schermen zien eruit als een soort perronwand die aan de buitenzijde van het spoor met een grondwal kan worden afgedekt. Mini-schermen staan zeer dicht op het spoor (1,76 meter uit het hart van het spoor) en komen 0,76 meter boven het spoor uit.

Schanskorfschermen

Schanskorven bestaan uit stalen frames, die gevuld zijn met stenen. Eventuele extra vulling kan bestaan uit teelaarde of uit cementstabilisatie. Voor schanskorven is meer ruimte nodig. Omdat de toepassing van schanskorven per situatie maatwerk is, is er op dit moment geen exacte dikte te noemen, maar zal rond de 50 cm komen te liggen. Tegen de bewonerszijde van de schanskorfschermen wordt Hedra/klimop aangeplant.

Hekken ProRail

Bij het plaatsen van schanskorfschermen kunnen de hekken van ProRail verwijderd worden. 
De bestaande hekken zijn 1,80 meter hoog en geplaatst als afscheiding van de spoorbaan. De schanskorfschermen komen 1,5 meter boven het spoor uit. Door de hoogte van de rails, de dwarsliggers (bielzen) en het ballastbed (grind) waar het spoor op ligt, zal de hoogte van de schanskorfschermen ten opzichte van het maaiveld over het algemeen 1,80 meter of hoger zijn. De schanskorfschermen kunnen op de meeste plekken dus ook fungeren als afscheiding van de spoorbaan, waardoor de hekken weg zouden kunnen.

Als de schanskorfschermen in de buurt van een overweg komen, krijgt het scherm een hoogte van 1,0 meter gemeten vanaf de bovenkant van het spoor. Hierdoor kunnen zowel de weggebruikers als de machinist van de trein elkaar beter zien. Als de hoogte van het scherm dan lager is dan 1,8 m zullen de hekken blijven staan.

Bij het plaatsen van mini-schermen blijven de hekken van ProRail waarschijnlijk als afscheiding van de spoorbaan staan.
 

De verwachting is dat het aanbrengen van geluidsschermen en raildempers op zijn vroegst in 2023 kan worden uitgevoerd. Hiervoor zijn de onderstaande stappen nodig. De planning van deze stappen kan door ontwikkelingen wijzigen.

2020

• Oktober - november: college kiest type geluidsscherm of combinatie van schermen.
• November - december: onderzoeksbureau rekent de keuze van het college akoestisch door.

2021

• Mei: college stelt concept saneringsplan vast en legt deze 6 weken ter inzage.
• 26 Mei – 7 juli: bewoners kunnen bij de gemeente zienswijzen indienen op concept saneringsplan.
• Juli: gemeenteraad neemt besluit om benodigde geld beschikbaar te stellen.
• Juli: college stelt definitief saneringsplan vast en dient deze in bij het Ministerie I&W voor het aanvragen van de uitvoeringssubsidie.
• Augustus: ministerie van I&W neemt een besluit over de ingediende subsidieaanvraag en stelt de maatregelen vast: de locatie van de schermen, lengte, hoogte en het effect op de geluidsbelasting.
• Augustus - September: bewoners kunnen bezwaar aantekenen tegen besluit van de minister.
• September – december: voorbereiding uitvoering door ProRail,
  aanbestedingsprocedure en contracteren aannemer door ProRail.

2022

• Vervolg aanbestedingsprocedure 
• Contracteren aannemer
• Inplannen werkzaamheden 
• Aanvragen ‘trein-vrije-periodes’

2023

• Start plaatsen schermen en raildempers

Besluit gemeenteraad - 2014

De geluidsbelasting van het spoor moet omlaag om de leefbaarheid in en rond woningen langs het spoor te verbeteren. De gemeenteraad besloot daarom in oktober 2014 om raildempers en geluidsschermen te plaatsen. De schermen:

• Zijn niet aaneensluitend en komen op verschillende locaties.
• Hebben een maximale hoogte van 1,5 meter gerekend vanaf de rails.
• Komen op ongeveer 4,85 meter van het hart van het spoor.
• Krijgen beplanting aan de bewonerszijde. 

De raad wilde eigenlijk mini-schermen plaatsen; lage schermen van 0,76 meter boven het spoor en 1,76 meter uit het hart van het spoor. Omdat mini-schermen in 2014 niet mogelijk waren, koos de raad voor geluidsschermen die 1,5 meter boven het spoor uitkomen. 

Bewonersenquête - 2017

In september 2017 konden bewoners langs het spoor in een enquête aangeven welk type geluidsscherm hun voorkeur had. Er waren vier opties:

• geluidsschermen van beton
• aluminium
• kokosvezel of
• schanskorfschermen

Alle schermen komen 1,5 meter boven het spoor uit. Ruim 50% koos voor de schanskorfschermen. Een kleine 30% koos voor geluidsschermen van kokosvezel.

Opvallend was dat 11% ook een voorkeur had voor mini-schermen. Deze optie hadden bewoners zelf op het enquêteformulier toegevoegd en aangekruist.

Onderzoek mini-schermen 2017-2019

De vraag van bewoners voor mini-schermen, is met ProRail besproken. Zij hield op dat moment een proef bij Hilversum met mini-schermen. Onderzocht werd of het plaatsen van mini-schermen in de toekomst haalbaar was. De mini-schermen staan namelijk veel dichter op het spoor. Dit heeft gevolgen voor onderhoud, veiligheid en kosten. Voordeel van mini-schermen is wel dat zij minder hoog boven het spoor uit komen. Dit heeft minder gevolgen voor de leefomgeving en voorkomt een soort tweedeling in een dorp.

In 2018 is ook aanvullend akoestisch onderzoek gedaan. Dit onderzoek berekende de geluidsreductie die met mini-schermen bereikt kan worden. Het blijkt dat mini-schermen het geluid doelmatig en voldoende beperken (doelmatigheidscriterium) en aan de minimale eisen van het ministerie voldoen. Dit betekent dat er subsidie voor de mini-schermen kan worden aangevraagd. 

Bewonersenquête - 2018

In 2018 was er nog geen zekerheid dat mini-schermen in Heiloo mogelijk waren. Nader onderzoek was nodig voordat ProRail de mini-schermen officieel kon goedkeuren en opnemen in haar aanbod. Hierop vooruitlopend wilde de gemeente wel alvast van de bewoners langs het spoor weten waar hun voorkeur naar uit ging. Naar: 

• Hoge schanskorfschermen; voorkeur van bewoners - enquête september 2017.
• Mini-schermen; in het geval dat ProRail mini-schermen in Heiloo zou toestaan.

Uit de bewonersenquête (november 2018) bleek dat 60% kiest voor mini-schermen, tegen 38,5% voor het plaatsen van schanskorfschermen. 

College dient saneringsplan in – december 2018

De keuze van bewoners voor mini-schermen is verwerkt in het definitieve saneringsplan. Dit is eind 2018 door het college vastgesteld. In het saneringsplan staat dat de gemeente de geluidsvermindering langs het spoor wil bereiken door het aanbrengen van:

• Raildempers op het spoor.
• Mini-schermen langs het spoor. Deze staan op een afstand van 1,76 meter uit het hart van het spoor en komen 0,76 meter boven het spoor uit. De effecten op de omgeving van deze lage schermen zijn veel kleiner dan bij de eerder voorgestelde hoge schermen.

Bij vaststelling van het saneringsplan door het college, had ProRail nog geen definitief besluit genomen over het toestaan van mini-schermen langs het spoor in Heiloo. Het onderzoek van ProRail werd toen nog uitgevoerd. In het saneringsplan staat daarom ook dat schanskorfschermen geplaatst worden als ProRail de mini-schermen uiteindelijk niet toestaat. 
Door in het saneringsplan al te kiezen voor mini-schermen hield de gemeente de regie over de vormgeving van de geluidsschermen en kon een definitief besluit van ProRail over het wel of niet toestaan van mini-schermen worden afgewacht.

In december 2018 heeft de gemeente het saneringsplan ingediend bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en geld aangevraagd om het uit te voeren (uitvoeringssubsidie). De minister neemt een besluit over de maatregelen uit het saneringsprogramma. Belanghebbenden kunnen tegen dit besluit bezwaar aantekenen.

Ministerie wacht met besluit over saneringsplan - 2019

Het ministerie moet een besluit nemen over het definitieve saneringsplan en de aangevraagde uitvoeringssubsidie. Na gesprekken met de gemeente Heiloo en ProRail, besluit het ministerie te wachten. Eerst moet duidelijk worden of ProRail de mini-schermen als nieuwe optie toestaat en officieel accepteert. 

ProRail staat mini-schermen toe – 2020

In mei 2020 gaf ProRail aan mini-schermen langs het spoor toe te staan. Daarnaast heeft ProRail de kosten van aanleg en onderhoud van mini-schermen in beeld gebracht. 

De geluidschermen komen op 10 plekken langs het spoor. De 10 locaties zijn niet met elkaar verbonden en staan los van elkaar. Eerder stelde ProRail dat voor alle locaties gekozen moest worden voor 1 type geluidsscherm. In juli 2020 geeft ProRail aan dat het ook mogelijk is om per locatie ofwel ‘schermdeel’ voor een ander type geluidsscherm te kiezen. Er is keuze uit maximaal 2 soorten schermen. Zo kunnen mini-schermen en schanskorfschermen elkaar eventueel per locatie afwisselen. Het is nu aan het college om hier een keuze in te maken en de eventuele financiële consequenties aan de raad voor te leggen.

Kosten mini-schermen hoger dan schanskorfschermen – juli 2020

Uit de berekening van ProRail blijkt dat de kosten voor mini-schermen hoger zijn dan die voor de traditionele schanskorfschermen. De subsidie dekt alleen de kosten voor het plaatsen van traditionele hoge geluidsschermen. De extra kosten voor mini-schermen moeten door de gemeente zelf worden betaald. 
Het college moet een keuze maken voor de 10 locaties. Hogere schanskorfschermen, mini-schermen of een combinatie van beide. 

• Raildempers in combinatie met alleen schanskorfschermen. Deze staan op 4,85 m uit het hart van het spoor en komen 1,5 m boven het spoor uit. De schanskorfschermen waren de eerste voorkeur van bewoners langs het spoor in de enquête uit 2017. Deze keuze kan volledig uit subsidie worden betaald.
• Raildempers in combinatie met alleen mini-schermen. Deze staan op 1,76 m uit het hart van het spoor en komen 0,76 m boven het spoor uit. Deze keuze vraagt om een extra bijdrage van de gemeente naast de subsidie.
• Raildempers in combinatie met mini-schermen en schanskorfschermen. De hoogte van de extra bijdrage van de gemeente neemt toe naarmate op meer locaties wordt gekozen voor mini-schermen.

College kiest voor combinatie van mini- en hoge geluidsschermen – december 2020

• Het college kiest voor mini-schermen op locaties waar woningen vooral met de voorzijde naar het spoor staan en waar het risico op ‘tweedeling van het dorp’ reëel is. 
• Het college kiest voor schanskorfschermen op locaties waar het zicht vanuit de woningen op het spoor wordt onderbroken door groen of waar woningen vooral met de achterzijde of tuin op het spoor gericht zijn. 
• Het college kiest ook voor schanskorfschermen op de locaties waar de meerderheid van bewoners heeft gekozen voor schanskorfschermen.  

Op deze manier is een middenweg gevonden waarbij de eigen bijdrage van de gemeente (die voor mini-schermen gelden) kan worden beperkt, maar waar het risico dat de hogere schanskorfschermen het dorp in tweeën snijden zo klein mogelijk is. Kijk onder het kopje 'Locaties raildempers en geluidschermen' voor een overzicht van type scherm per locatie.

Ministerie akkoord met keuze combinatie mini- en hoge geluidsschermen – april 2021 

Het college koos in december 2020 voor het plaatsen van een combinatie van mini- en hoge geluidsschermen. De te verwachten geluidsvermindering is inmiddels onderzocht en akkoord. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat stelt dat de gekozen type schermen voldoende geluidsreductie opleveren en deels gesubsidieerd worden.  

College vraagt raad te investeren in mini-schermen – juni 2021

De extra kosten van mini-schermen ten opzichte van het alternatief schanskorfschermen zijn voor rekening van de gemeente. Het gaat om een bedrag van € 435.000. In de raadsvergadering van 5 juli wordt de raad gevraagd om de extra kosten voor het plaatsen van mini-schermen beschikbaar te stellen. De commissie bespreekt dit eerder op 21 juni. 

Als de raad instemt met de eigen bijdrage, wordt Heiloo één van de eerste gemeenten in Nederland die mini-schermen als reguliere maatregel toepast bij geluidssanering langs het spoor. Besluit de raad om niet in te stemmen met de eigen bijdrage voor mini-schermen, dan valt het college terug op hogere schanskorfschermen in heel Heiloo.

Raad stelt investeringsbedrag voor mini-schermen beschikbaar – juli 2021

De hoge geluidsschermen worden volledig betaald met rijkssubsidie. De mini-schermen brengen extra kosten met zich mee voor aanleg, beheer en onderhoud. Op 5 juli besloot de gemeenteraad om de geraamde eigen bijdrage van 435.000 euro, beschikbaar te stellen. Dit betekent dat er voldoende budget is om de door het college voorgestelde maatregelen uit te voeren. 
Een kleine slag om de arm. De investering van 435.00 euro is gebaseerd op ramingen. Bij de aanbesteding door ProRail wordt pas duidelijk welke investering de gemeente definitief moet doen. Als dit bedrag hoger is, wordt de raad gevraagd een nieuw besluit te nemen over de beschikbaar te stellen middelen. Besluit de raad om niet in te stemmen met het verhogen van de eigen bijdrage voor mini-schermen, dan valt het college terug op hogere schanskorfschermen in heel Heiloo.

Drie zienswijzen op conceptsaneringsplan – juli 2021

Het college stelde op 18 mei het conceptsaneringsplan vast. In dit plan staan de exacte maatregelen die het college wil nemen om de geluidsbelasting op woningen langs het spoor te verminderen. Het gaat om het aanbrengen van raildempers, mini-en hoge geluidsschermen. Ook staat in het plan hoe groot de geluidsvermindering op de woningen is en hoe hoog de geluidsbelasting nog is nadat de maatregelen zijn doorgevoerd. Het concept saneringsplan lag van 26 mei tot en met 7 juli ter inzage. Er zijn drie zienswijzen ingediend. Deze hadden betrekking op specifieke situaties en locaties. Het college besloot op 13 juli dat de zienswijzen geen aanleiding vormen om het saneringsplan aan te passen. Het conceptsaneringsplan is daarmee als definitief saneringsplan ingediend bij het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat.